Doet een narcist ook aan dwingende controle en intieme terreur?

Onlangs eindigde een tips & inspiratiemail-lezer haar mail met: “En tenslotte ben ik dankbaar voor mensen zoals jij die ik via LinkedIn heb mogen leren kennen. Die weten wat het is om emotioneel en psychisch mishandeld te worden.”

Huiselijk geweld

Ik ben dankbaar voor deze woorden, ze raken me ook. Waar denk jij aan als je denkt aan mishandeld worden? Aan huiselijk geweld? Mogelijk denk je, net als ik dat deed, aan fysieke mishandeling. Aan iemand die klappen krijgt, in elkaar geslagen wordt. Mishandeling en geweld gaan echter veel verder. Denk aan emotionele en psychische, sociale, financiële en seksuele mishandeling.

Dwingende controle

De laatste tijd lees ik steeds vaker de term coercive control of dwingende controle. Wat houdt het in? Dwingen is iemand forceren een besluit te laten nemen, gehoorzaam te zijn. Controle staat voor toezicht houden, in bedwang hebben en beheersen. Samen gaat het om macht en controle over iemand te hebben.

Intieme terreur

Bij dwingende controle word je – en je kinderen als je die hebt – via intimidatie, druk, dwang, manipulatie en/of dreiging gedwongen om te doen wat je partner wil. Er is sprake van eenzijdig geweld, eenzijdig domineren, volgens een patroon. Terwijl de buitenwereld niets van de terreur merkt. Die ziet alleen de leuke, attente, amicale, hulpvaardige, charmante, welbespraakte, intelligente man of vrouw. Dat maakt het heel moeilijk te doorgronden.

Heel subtiel en langzaam

Ook voor de intimi trouwens. Het gaat heel langzaam en subtiel en op zo’n manier dat het lijkt of er een dienst wordt bewezen. Dat het gebeurt vanuit liefde, vanuit het goed met je voor hebben. Er is geen sprake van verbieden, wel van een onderliggende toon – alleen voor intimi hoorbaar – dat het zo moet gaan. Want anders wordt je partner teleurgesteld, verdrietig of boos. Er is altijd een consequentie.

Ook die leuke en lieve kant

Aan de andere kant is er steeds weer het lieve attente gedrag, de spijt, de tranen, het berouw en ook de leuke tijden en momenten. Dit maakt dat je blijft of teruggaat. Dat je grenzen steeds verder opschuiven. Zonder dat je het door hebt. Door dit spel raak je meer en meer geïsoleerd wat de partner een nog groter speelveld geeft.

Voorbeelden van dwingende controle zijn:

De relatie begint fantastisch mooi, vaak met een vliegende start. Voor je het weet woon je samen, ben je getrouwd, zijn er kinderen en ben je gebonden aan hem of haar.
Er wordt je gevraagd waarom je met je familie en vrienden zou omgaan, het is samen toch veel leuker. Hij of zij heeft het veel beter met je voor.
Je partner gaat overal mee naar toe. Familie, vrienden, de huisarts etc.
Je wordt op je werk meerdere keren geappt, gebeld onder het mom van je missen.
Als je met vrienden of vriendinnen op stap gaat, komen er continu appjes. Reageer je niet, dan wordt er gebeld. Of je partner komt langs.
Vlak voor je naar je afspraak gaat, gedraagt je partner zich zielig of boos, waardoor je met een rotgevoel naar je afspraak gaat of maar helemaal afzegt.
Je partner zegt niet lekker te zijn, net als je naar je vriend(in) wilt gaan. Je blijft en vindt het hartstikke goed van jezelf dat je er zo voor hem of haar bent.
Je merkt dat je, als je ergens samen bent, continu in de gaten wordt gehouden. De ogen van je partner volgen je overal om te controleren wat je doet of zegt. Of hij of zij ‘plakt’ aan je vast.
In huis is hij of zij altijd in de buurt. Zelfs als je naar de badkamer gaat. Er is nauwelijks een moment voor jezelf.
Je wordt meerdere keren wakker gemaakt, hardhandig, om iets te vragen. Van 5 tot 50 keer per nacht. Zo wordt jou de slaap ontzegd.
Je wordt uren, dagen genegeerd. Helemaal of er wordt alleen maar het hoognodige gezegd. Net zolang tot je excuses aanbiedt, ook al ligt het niet bij jou.
Langzaam maar zeker pas je je kleding- en haarstijl aan, ga je wel of juist geen make-up dragen etc. omdat je partner dat je zo leuk vindt staan.
Bij het uit eten gaan, bepaalt hij of zij wat je eet of drinkt. Het sluipt er langzaam in.

Steeds meer stress

Je merkt het misschien niet goed op wat er gebeurt, maar het heeft wel effect. Het geeft steeds meer stress. Je gaat op je tenen lopen voor wat er kan gebeuren. Dit is voor je autonoom zenuwstelsel een teken van gevaar: dat brengt je in de vecht- en vluchttoestand. Dat gaat ten koste van je energie, je eigenwaarde, je gezondheid.

Geen idee meer wat normaal is

Je raakt het onderscheid tussen wat goed en normaal is en wat niet, steeds meer kwijt. Je denkt dat je het niet goed ziet, je partner ziet het beter. Langzaam maar zeker raak je uitgeput, ontstaat het risico op een burn-out. Het onbegrip van de omgeving geeft je ook nog eens het gevoel alleen te staan.

Alleen door narcisten?

Dwingende controle en intieme terreur is niet voorbehouden aan narcisten, ze maken er wel degelijk gebruik van. Een narcist wil graag controle en macht om te voorkomen dat hij of zij naar eigen trauma en pijn wordt geleid. Intieme terreur past bij verborgen narcisme. Het gedrag is niet openlijk zichtbaar, alleen intimi hebben er mee te maken. De voorbeelden hierboven hoor ik in mijn praktijk, maar lang niet bij iedereen.

Opmaat naar erger

Het is heel belangrijk dwingende controle en intieme terreur te herkennen in en na je relatie, zodat je adequaat kunt reageren. Het kan nog veel verder gaan dan de genoemde voorbeelden, een opmaat zijn naar een escalatie van het geweld of zelfs een fatale afloop hebben. Rode vlaggen zijn o.a. stalken, dreigen met (zelf)moord en poging tot wurgen. Ik hoor dit gelukkig zelden in mijn praktijk. Het klinkt voor mij meer als gedrag dat past bij psychopaten.

Alleen nog gezonde relaties

Kijk je terug op je relatie en denk je nu: ‘Dat herken ik! En vanaf nu wil ik alleen nog gezonde relaties waarin ik mezelf mag zijn!’ dan help ik je graag om dat te bereiken. Klik hier, dan spreken we elkaar binnenkort.

Wil je reageren op dit blog? Graag. Weet dat het openbaar staat, je reactie ook. Je kunt altijd anoniem reageren. Je mailadres wordt nooit vermeld. Of stuur een bericht aan mij persoonlijk.