Waarom kalm blijven bij een narcist zo moeilijk is
Het ging niet goed met mijn kater Mikki. Hij werd steeds magerder, was erg onrustig. Mauwde de hele dag om eten. De dierenarts onderzocht hem. Luisterde naar zijn longen, zijn hart. Ze vermoedde dat hij last had van een te snel werkende schildklier. Om daar zeker te zijn, moest ze een bloedonderzoek doen. Maar Mikki was er klaar mee, hij liet het niet toe. En omdat hij niet kon vluchten, was aanval de beste verdediging. De poging werd gestaakt.
Pure paniek
Twee dagen later gingen we voor ronde nummer twee. Ook nu liet hij prikken niet toe, daarom werd ervoor gekozen om hem onder verdoving te brengen met behulp van een kapje over zijn neus. Maar Mikki had daar echt geen trek in. Hij beet de assistent en vluchtte weg, wat helaas resulteerde in een val van de tafel waarbij hij een stuk van zijn hoektand afbrak. En nog was er geen bloed afgenomen.
Een primitieve reactie
Weer twee dagen later bezochten we de dierenarts nog een keer. Nu ging Mikki helemaal onder verdoving, werd zijn hoektand verwijderd – helaas was deze niet te redden – en werd er eindelijk bloed afgenomen. Alles wat we wilden, was dat Mikki weer gezond werd, maar helaas maakte hij het zichzelf veel moeilijker dan nodig. Dit is zo jammer, maar ook heel begrijpelijk.
Vecht- en vluchmechanisme
Wat Mikki hier demonstreerde, is wat angst met je doet. De primitieve reactie op angst. Vechten of vluchten, of een combinatie van beide. Bij jou werkt dat net zo. Dat heeft alles te maken met de werking van je brein. Het brein bestaat simpel gezegd uit een primitief brein en een rationeel brein.
Wat doet het primitieve brein?
Bij het primitieve brein horen de hersenstam (het reptielenbrein) en het limbisch systeem (het zoogdierenbrein). Het primitieve brein zorgt ervoor dat je kunt ademen, dat je hart klopt, dat je zenuwstelsel functioneert, dat je kunt voelen en verbindingen aan kunt gaan. Het checkt of er gevaar is en zet je vecht- en vluchtmechanisme aan als dat nodig is. Daarbij gaat een seintje naar je bijnieren om stresshormonen aan te maken.
Hoe werkt het rationele brein?
Het rationele brein zorgt ervoor dat we kunnen denken, redeneren, naar ons eigen gedrag kunnen kijken. Zonder rationeel brein zouden we heel primitief reageren op alles wat ons overkomt. Alles wat je meemaakt in je leven wordt opgenomen in je hersenstam. Het lymbisch systeem verwerkt de emoties, waarna de neo-cortex het analyseert en kijkt wat een verstandige respons is door het te vergelijken met eerder opgeslagen ervaringen. Hierna vindt de reactie plaats. Dit gebeurt allemaal in een honderdste van een seconde. Het rationele brein onderscheidt ons van dieren.
Primitief reageren
Bij dreigend gevaar slaat het brein de stap via de neo-cortex over. Je reageert heel primitief, het vecht- en vluchtmechanisme treedt in werking. Je eerste reactie is vluchten, weg bij het gevaar. Lukt dat niet, dan ga je over tot vechten of vluchten. Je treedt het gevaar tegemoet. Het stresshormoon adrenaline helpt je hierbij. Het zorgt voor een hogere hartslag, bloeddruk en ademhaling en het aanspannen van je spieren. Je reageert mogelijk zelfs agressief.
Helemaal niet reageren
Kun je niet vechten of vluchten, dan is bevriezen de laatste optie. Het stresshormoon opioïden zorgt dat je hartslag, ademhaling en bloeddruk omlaaggaan en dat je spieren verslappen. Je ervaart daardoor minder wat er met je lichaam gebeurt en verliest het gevoel van realiteit, plaats en tijd.
Doel van de narcist
Alle drie de opties zijn niet handig als je contact moet hebben met een narcist. En dat is juist wat een narcist probeert: jou tot emoties te brengen, en het liefst zo emotioneel dat je buiten jezelf raakt. Dat je verward raakt in het drama, de chaos van de narcist en daardoor meegaat in het spel. Dat je toegeeft, je kwetsbaar opstelt, weer voeding geeft.
Balen van jezelf
Het is belangrijk om te leren hoe je dat voorkomt. Dat je van gespannen en onrustig zijn – waarin je rationeel brein nog meewerkt – doorschiet naar het punt waarop je primitieve brein het overneemt. Dan heeft de narcist zijn of haar zin. Je gaat mee in wat er gebeurt. Je wordt boos en gooit er van alles uit. Of je stelt je kwetsbaar op en vertelt dingen die je niet had willen vertellen. En dat terwijl je je het zo anders had voorgenomen.
De trigger
Kom erachter wat bij jou het omslagpunt waarop je rationele brein wordt overgenomen. Ontdek wat er op dat moment in je lichaam gebeurt als je getriggerd wordt. Wat doet je hartslag? Waar zit je ademhaling? Welke spieren spannen aan? Wat denk je? Wat voel je? Als je dat weet en herkent – en nog liever het moment er net voor – dan kun je ervoor zorgen dat de spanning en de onrust in je lichaam afneemt. Je reguleert op deze manier het stressmechanisme. Tel tot 10, combineer het met een paar diepe in- en uitademingen.
Een helpende ademhaling
Wat je helpt om rustiger te worden, om je hartslag rustiger te laten worden, is als je langer uitademt dan inademt. Vier tellen in, zes tellen uit, of zo veel minder of langer als voor jou fijn voelt. Niet alleen deze manier van ademhaling maakt je rustiger, het er even bewust mee bezig zijn, helpt je vanuit je hoofd, waar de angst zijn werk doet, naar je lichaam, waar je rust en veiligheid vindt. Een paar keer helpt je al, bijvoorbeeld terwijl je ex-partner zijn of haar monoloog houdt. Maar als je een time-out kunt nemen, bijvoorbeeld door even naar het toilet te gaan, dan kun je deze ademhaling langer en nog bewuster doen. Je komt dan weer versterkt terug.
De regie nemen
Er zijn nog veel meer manieren om te reguleren op het moment zelf. Hele simpele, maar heel doeltreffend. En hele persoonlijke. Wil je ontdekken wat jou helpt om bij jezelf te blijven, om te voorkomen dat je doorschiet? Weet wat jou de kracht, rust, moed en het zelfvertrouwen geeft om kalm en rustig te blijven in het contact. On de regie te nemen. Om los te breken. Leer het in het negen weken programma Breek Los!.
Wil je reageren? Graag. Het artikel staat openbaar, jouw reactie ook. Je kunt altijd anoniem reageren. Je naam en mailadres worden nooit getoond.
Ik herken dit enorm. De laatste keer dat ik mijn narcist zag heb ik mijzelf helaas ook verloren in mijn emoties (die hij met zichtbaar plezier had lopen uitlokken). Gevolg is wel dat ik hem mijn huis heb uitgezet en al het contact heb verbroken. Helaas heb ik dat al zeker 6 keer eerder gedaan en hem steeds weer teruggenomen na een charmeoffensief. Ik kan zeggen dat deze relatie me doodongelukkig heeft gemaakt en ik me iedere keer weer voorneem er echt voorgoed mee te kappen. Hij is gemeen, naar, drinkt te veel, gaslight me, vernederd me, is zelden lief. Er moet wel heel veel mis met mij zijn dat ik hem steeds weet terugneem.
Beste A, wat je schrijft is zo herkenbaar. Er is niets mis met je, het heeft te maken met dat je als het ware verslaafd aan hem, en vooral het lieve gedrag, bent geraakt. De meeste mensen hebben 7 tot 8 keer nodig voor ze weg kunnen blijven. Ik heb er een artikel over geschreven, dat verklaart het voor je. En geeft je tips wat te doen als je merkt dat je hem terug wilt nemen. Sterkte, warme groet, Willy
Bedankt voor de lieve reactie, ik heb het nodig! Ik ga alles op deze site aandachtig lezen, hoe meer ik er over lees, hoe meer bewust ik word van mijn giftige relatie (en helaas ook verdrietig) Tot nu toe hou ik vol en heb ik nog niet toegegeven aan een ‘verzoening’. Scherp blijven, veel lezen, ik hoop dat het me dit keer wel gaat lukken
Graag gedaan en succes! Mocht je hulp nodig hebben, je bent altijd welkom!
Super bedankt Willie, dit is ook waarom je dan begint te twijfelen daarna aan jezelf, het maakt je gelijk bang dat jij gek bent.
Mijn hulpverlener lokte het uit door de stiltebehandeling, las berichten wel maar reageerde gewoon niet, toen ben ik eens geknapt en heb ik haar BITCH genoemd, ze zat me zo op de heupen en de spieren, ik vloog ineens op, maar na zoveel maanden daarna waar je constant vraagt om wederzijds gesprek, goh laten we onze waarden eens naast elkaar leggen, wat kun je mij niet geven en wel…vervolgens wou ze me overheersen met alleen haar inmenging.. ja daag zei ik, ga ik niet doen, ik denk dat ze momenteel dus ook bezig is met een wrakingsactie omdat ik haar heb gewezen op FB, dat deed ik omdat ze me overal geblokkeerd had, telefoon, mail. niets. KADENG
Vreselijk als een hulpverlener hiertoe overgaat, dat druist tegen alles in wat een hulpverlener hoort te doen. Kan me voorstellen dat je daardoor aan jezelf gaat twijfelen. Dit is sowieso een van de gevolgen van narcistisch gedrag. Wens je alle moed toe hier mee om te gaan. Warme groet, Willy