De narcist en de co-dependent

Als je als baby ter wereld komt, ben je compleet, perfect. Aan je ouders de schone taak om jou vanuit een veilige stabiele basis naar een zelfstandige stabiele volwassene met zelfvertrouwen te begeleiden. Maar helaas is dat niet voor iedere ouder weggelegd. 

Mishandeling of misbruik

Een ouder kan onmachtig zijn door ziekte, pijn, levensomstandigheden en/of een psychische stoornis. In het uiterste geval kan er misbruik en/of mishandeling ontstaan. Maar ook ouders waarbij dat niet het geval is, kunnen jou niet leren wat zij zelf niet weten, niet geleerd hebben, waardoor jij tegen dezelfde brokstukken aanloopt.

Emotionele verwaarlozing

Zo kan er onbedoeld en onbewust sprake zijn van emotionele verwaarlozing. Hierbij wordt niet of wisselend aan je behoeftes voldaan. Je voelt je daardoor niet gezien, niet gehoord. Ontwikkelt het gevoel er niet toe te doen. Groeit op met een ongezond gevoel van eigenwaarde. Je weet niet wie je bent, leert niet om te gaan met gevoelens, met grenzen.

Een pleaser

Je gevoelens zijn er echter wel. Om ze niet te hoeven voelen, ontwikkel je beschermingsmechanismes. Je past je bijvoorbeeld aan, je wordt een pleaser. Als je ouder boos wordt als jij boos bent, huilt of als je zegt wat je voelt of wilt, dan doe je dat niet meer. Je past je aan. Je kunt ook gaan denken dat gevoelens er eigenlijk niet horen te zijn omdat ze niet gezien worden door je ouder.

Een redder

Wellicht heb je de zorg van de ouder die het zwaar heeft op je genomen. Ben je een redder geworden. Dat maakt dat je geen kind kon zijn, je als volwassene moest gedragen. Dan ben je gaan ervaren dat jouw gevoelens en behoeftes niet belangrijk zijn. Dat die van anderen belangrijker zijn. Daarnaast is zorgen voor een ander ook een manier om zelf niet te hoeven voelen.

Saboterende mechanismes

Dit alles doe je onbewust. Je ontwikkelt patronen die je beschermen als kind – dat is goed – maar dat worden verdedigingsmechanismes die je nu, als volwassene, saboteren. Je weet niet hoe gevoelens voelen, wat ze je willen vertellen en hoe ermee om te gaan. Ze willen echter wel gevoeld worden. Door dat niet te doen, gaan ze op een andere manier aandacht vragen. Via mentale en fysieke problemen, zoals ziek worden of een burn-out krijgen.

Afhankelijk van anderen

Ondertussen blijft er ook de behoefte om wél gezien te worden, wél te mogen zijn wie je bent. Omdat je niet hebt geleerd dit aan jezelf te geven, zoek je het bij anderen. Nog steeds bij je ouders en zeker bij je liefdespartner. Dat maakt je afhankelijk van anderen om je bevestigd te voelen. Afhankelijk voor je geluk.

Wederzijds afhankelijk

Iedereen heeft dit, in meer of mindere mate. En het maakt het niet uit hoe slim, zelfstandig, capabel en sterk je als volwassene nu bent, de patronen die je hebt ontwikkeld zijn sterker. Zeker als je co-dependentie ontwikkelt. Co-dependentie komt van het Engelse woord co-dependency en betekent: wederzijds afhankelijk. Het pleaser en redder zijn is een levensbehoefte.

Een narcistische haak

Dat is waar de narcist op aanhaakt. Hij of zij stelt zich op als slachtoffer, waardoor de co-dependent precies de rol toebedeeld krijgt die hij of zij zo nodig heeft. Maar deze relatie is niet echt. Het is een spel van de narcist om je binnen te halen, maar wordt verward met liefde.

De co-dependent is niet alleen afhankelijk van de narcist, maar ook andersom. De narcist heeft het ook nodig om gezien en gehoord te worden. Om bevestigd te worden in het eigen ideaalbeeld. Het verschil zit hem in het gedrag. De co-dependent maakt de ander gelukkig en gaat aan zichzelf voorbij. De narcist maakt alleen zichzelf gelukkig. Daardoor zal de co-dependent na verloop van tijd het onderspit delven.

Vijf kenmerkende gedragingen van co-dependentie

1. Je past je aan aan de ander en je kunt moeilijk opkomen voor jezelf

   Je focus ligt op de ander, niet op je eigen behoeften, uit angst voor kritiek, verlaten of gestraft te worden en de gevoelens die daarbij horen. De angst legt je lam of zorgt ervoor dat je je terugtrekt. Letterlijk of figuurlijk. Of juist dat je aanvalt en dingen doet en zegt waar je later spijt van hebt. Daar kunnen mensen met grensoverschrijdend gedrag, zoals de narcist, juist gebruik van maken.

2. Je hebt moeite met goed voor jezelf zorgen

   Juist omdat je focus op de ander ligt, ga je voorbij aan wat jezelf nodig hebt. Je hebt eigenlijk geen idee wat je zelf wil en leuk vindt. Maar je behoeftes laten zich wel voelen. Je gaat deze op een andere manier wegstoppen. Je gaat harder werken, nog meer zorgen voor de anderen. Shoppen, emo-eten, Netflix kijken, roken, drinken, veel op social media zijn en/of verdovende middelen gebruiken. Zelfs slapen kan een vlucht zijn. Vooraf als je hooggevoelig bent, ben je erg gevoelig voor verslavingen, juist omdat er zo veel op je afkomt. Door dit alles kun je ook slechter gaan eten, jezelf op hygiënisch gebied minder goed verzorgen, je huishouden laten versloffen. Het effect hiervan is dat je je nog slechter over jezelf voelt en daardoor je nog meer gaat verdoven.

3. Je bent heel loyaal, ook als het pijn doet

   Ik hoor zo vaak de verzuchting waarom iemand niet eerder is weggegaan. Dit heeft alles te maken met de ontwikkelde patronen. Je reageert niet als volwassene, maar valt terug in de patronen, het gedrag dat je als kind hebt aangeleerd. Terwijl de volwassene, die al zoveel heeft meegemaakt en geleerd, het aankan. Je bent allang niet meer het bange meisje of de angstige jongen van toen is.

4. Je denkt andere mensen te kunnen veranderen als je maar genoeg liefde geeft

   Anderen willen helpen is niet erg, tenzij het een moeten wordt. Een gevoel van heel graag nodig willen zijn om je gevoelens niet te hoeven voelen. Natuurlijk geeft het je ook een blij en voldaan gevoel als het je lukt. Het voelt wellicht zelfs onbaatzuchtig, maar je hulp is vaak dwingend en op ongepaste wijze. Als co-dependent kies je onbewust voor partners die niet geholpen kunnen of willen worden, die emotioneel niet beschikbaar zijn. Bijvoorbeeld een narcist.

5. Je maakt jezelf afhankelijk van die ander

   Als je je focus op een ander legt, op hem of haar willen redden, maak je jezelf steeds kleiner. De ander zijn geluk is niet afhankelijk van wat jij doet of zegt. Van ongevraagde advies en hulp. De ander heeft zijn eigen verantwoordelijkheid voor zijn of haar leven en geluk, en jij ook. Laat een ander zichzelf mogen zijn, net als jij dat mag zijn.

Veel herkenbaar?

Misschien word je niet blij als je dit leest omdat je veel punten bij jezelf herkent. Gelukkig is co-dependentie goed te herstellen. Het gaat om aangeleerd gedrag dat je jezelf ook weer af kunt leren. Dat is niet makkelijk, het kost moed, werk en tijd, maar het kan! Het begint bij bewustwording. En daarna hele mooie stappen zetten.

Een gezonde zelfwaarde ontwikkelen

Leer jezelf kennen. Ontdek wie je bent, wat je wilt en niet wilt en waar je voor staat. Ontwikkel een gezonde zelfliefde en eigenwaarde. Leer je gevoelens kennen, leer ze voelen en uiten. Heel de kindwonden onder je patronen.

Gezonde relaties

Dit alles helpt je om je goed en veilig bij jezelf te voelen. Je leven te leven vanuit wie jij bent. Wat jouw behoeftes zijn. Jij vult ze zelf in, stelt op een gezonde manier grenzen. Gaat gezonde relaties aan waarin je jezelf mag zijn. En je partner ook. Wil je aan de slag met deze mooie stappen en de ware vrije jij worden? Ik help ik je graag.

Wil je reageren op dit blog, graag. Weet dat het openbaar staat, je reacties dus ook. Je kunt altijd onder een andere naam reageren. Je mailadres wordt nooit zichtbaar gemaakt.